تبريز (به فارسي: تبريز [tæbˈɾiːz] (گوش دادن؛ آذربايجاني: تبريز) شهري در شمال غربي ايران است كه مركز استان آذربايجان شرقي است. اين شهر ششمين شهر پرجمعيت ايران است. در دره رود قورو در منطقه تاريخي آذربايجان ايران [3] بين پشته هاي بلند مخروط هاي آتشفشاني در كوه هاي سهند و عينالي، ارتفاع تبريز بين 1350 تا 1600 متر (4430 تا 5250 فوت) از سطح دريا است. اين دره به دشتي باز مي‌شود كه شيب ملايمي به سمت سواحل شرقي درياچه اروميه در ۶۰ كيلومتري (۳۷ مايل) غرب مي‌رود.
تبريز با زمستان‌هاي سرد و تابستان‌هاي معتدل يكي از ييلاقات به شمار مي‌رود. اين شهر در اكتبر 2015 توسط شوراي جهاني صنايع دستي به عنوان شهر جهاني فرش بافي نامگذاري شد[4] و از سوي سازمان همكاري اسلامي به عنوان شهر نمونه گردشگري در سال 2018 نامگذاري شد.[5][6]
تبريز با بيش از 1.7 ميليون نفر (1395) جمعيت، بزرگترين قطب اقتصادي و كلان شهر در شمال غرب ايران است.
جمعيت آن دو زبانه است و به زبان آذربايجاني و فارسي صحبت مي كنند.[8] تبريز قطب بزرگ صنايع سنگين خودروسازي، ماشين‌ابزار، پالايشگاه‌ها، پتروشيمي‌ها، نساجي و صنايع توليد سيمان است.[9] اين شهر به خاطر صنايع دستي از جمله فرش دستباف و جواهرات شهرت دارد. شيريني هاي محلي، شكلات، خشكبار و غذاهاي سنتي تبريزي در سراسر ايران به عنوان يكي از بهترين ها شناخته مي شوند. تبريز همچنين مركز دانشگاهي و مكاني براي برخي از معتبرترين مؤسسات فرهنگي شمال غرب ايران است.
تبريز داراي آثار تاريخي بسياري است كه نمايانگر گذار معماري ايران در طول تاريخ عميق آن است. بيشتر محوطه هاي تاريخي حفظ شده تبريز متعلق به دوره ايلخاني، صفويه و قاجاريه است.[10][11] از جمله اين مكان ها، بازار بزرگ تبريز است كه در فهرست ميراث جهاني ثبت شده است.[12][13] از اوايل دوران مدرن، تبريز در توسعه، حركت و اقتصاد سه منطقه همجوار خود نقش اساسي داشت.
يعني قفقاز، آناتولي شرقي و ايران مركزي.[14] در دوران معاصر اين شهر نقشي حياتي در تاريخ ايران داشت. به عنوان نزديك ترين مركز كشور به اروپا، بسياري از جنبه هاي مدرنيزاسيون اوليه در ايران از تبريز آغاز شد.[14]
مقايسه انواع ويلاهاي كردان مدرن و شهركي، يا فضاي سبز و آلاچيق
قبل از واگذاري اجباري سرزمين هاي قفقاز قاجاريه به روسيه امپراتوري، در پي دو جنگ روس و ايران در نيمه اول قرن نوزدهم، تبريز در خط مقدم حكومت ايران بر سرزمين هاي قفقازي خود قرار داشت. اين شهر تا سال 1925 اقامتگاه سنتي وليعهد قاجار بود.
بر اساس برخي منابع، [15] از جمله دايره المعارف بريتانيكا، [16] نام تبريز از تپ ريز ("جريان گرم") ناشي از چشمه هاي آب گرم فراوان در اين منطقه گرفته شده است.
منابع ديگر[17][18] ادعا مي‌كنند كه در سال 246 پس از ميلاد، تيريدات دوم پادشاه ارمنستان، براي انتقام مرگ برادرش، اردشير اول امپراتوري ساساني را دفع كرد و نام شهر را از شاهستان به توريس تغيير داد. ("اين انتقام" در گرابار).
در سال 297 پس از ميلاد، پايتخت تيريدات سوم، پادشاه ارمنستان شد.[19] با اين حال، اين داستان منشأ مردمي دارد و هيچ منبع باستاني چنين رويدادي را ثبت نكرده است. اين بر اساس گزارش واردان آرولتسي، مورخ ارمني قرن سيزدهم است.[20] بر اين اساس، نام تاريخي ارمني شهر تاورژ (به ارمني: Թաւրէժ، رومي: T'avrēž) بوده است.[21]
تاريخ ايران كمبريج[22] به ارتباط بين «دژ باستاني تاروي تارمكيسا» (يا تاروي تاروكيسا) كه در قرن هشتم قبل از ميلاد وجود داشت، [23] [24] و شهر تبريز با تاريخ باستان‌شناسي ايران اثر ارنست اميل هرتسفلد[25] نيز مستقيماً «Tarwakisa» را با تبريز يكي مي‌داند. cf پروتوايراني tr̥Hwáns (قابل غلبه). با اين حال، برخي از محققين بر اين باورند كه تبريز را شايد بتوان نامي پيش از ايران دانست
اجاره ويلاهاي لاكچري رودبار